Kamulaştırmasız El Atma ve Faiz Hakkı: Anayasa Mahkemesi'nden Önemli Bir İptal Kararı

Karar Özeti: Anayasa Mahkemesi, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na 2022 yılında eklenen geçici 19. maddenin bir hükmünü Anayasa’nın 13., 35. ve 46. maddelerine aykırı bularak iptal etti. Bu karar, özellikle kamulaştırmasız el atma davalarında alacaklara uygulanacak faiz oranları bakımından büyük önem taşımaktadır.

📌 Kararın Konusu Ne?

Ankara 14. İcra Hukuk Mahkemesi, kamulaştırmasız el atma davasında alacağa uygulanacak kanuni faizin, Anayasa'nın 46. maddesinde öngörülen “en yüksek kamu alacağı faizi” yerine uygulanmasının Anayasa’ya aykırı olduğunu ileri sürerek, geçici 19. maddenin iptalini talep etti.

🧾 İptal Edilen Hüküm Ne Diyor?

İptal edilen cümle şu şekildedir:

“Taksitli ödeme süresince, 3095 sayılı Kanuna göre ayrıca kanuni faiz ödenir.”

Bu hüküm, kamulaştırmasız el atma nedeniyle hükmedilen bedelin taksitli ödenmesi halinde sadece kanuni faiz işletileceğini düzenliyordu.

⚖️ Anayasa Mahkemesi Ne Dedi?

Mahkeme, şu tespitlerde bulundu:

• Mülkiyet hakkı yalnızca kamu yararı amacıyla sınırlanabilir. Ancak bu sınırlama Anayasa’nın sözüne ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.

• Anayasa’nın 46. maddesine göre, kamulaştırma bedeli peşin ödenmediği takdirde kamu alacakları için öngörülen en yüksek faiz oranı uygulanmalıdır.

• Oysa iptali istenen düzenleme, daha düşük oranda bir faiz (kanuni faiz) öngörmektedir ve bu durum malikin anayasal güvencelere sahip tazminat hakkını zedelemektedir.

📉 Bu Kararın Sonuçları Ne Olur?

1. Kamulaştırmasız el atma davalarında artık sadece “kanuni faiz” değil, Anayasa’nın öngördüğü şekilde en yüksek kamu alacağı faizi esas alınacaktır.

2. Belediye, bakanlık ve kamu kurumları tarafından yapılan taksitli ödemelerde taşınmaz malikinin faiz hakkı anayasal düzeyde korunacaktır.

3. Bu karar, geçmişten bugüne faizi eksik hesaplanmış dosyaların yeniden değerlendirilmesinin önünü açabilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

✅ Bu karar kimleri ilgilendiriyor?

Kamulaştırma yapılmadan taşınmazına el konulan ve bu nedenle tazminat davası açan taşınmaz maliklerini.

✅ Geriye dönük dava açabilir miyim?

Daha önce yalnızca kanuni faizle ödeme yapılmışsa, hukuki durumun yeniden değerlendirilmesi mümkündür. Ancak her dosya kendi koşullarında incelenmelidir.

✅ Belediyelerin ödeme gücünü etkiler mi?

Evet. Bütçelerinde bu yeni faiz oranına göre daha yüksek ödeme yükü ortaya çıkabilir.

Sonuç

Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, mülkiyet hakkı ve adil tazminat ilkeleri bakımından son derece kritik bir içtihattır. Kamu yararı gözetilerek yapılan el atmalarda dahi, vatandaşın anayasal hakları ihlal edilemez. Bu karar, kamulaştırmasız el atma mağdurlarının daha güçlü bir hukuki korumaya kavuşmasına olanak tanımaktadır.